آینه‌دار توسعه قضایی
سرمقاله‌ای کوتاه، نشریافته در فصلنامه حقوقی دادگستری به سال ۱۳۸۱:
جراید دادگستری فرازوفرودهایی داشته است و در هر زمان درخور مقتضیات زمان گام‌هایی در حوزه نظر و نقد و بیان سره از ناسره برداشته است، و به فراخور شرایط، مهبط آراء و افکار حقوقی و انظار قضایی بوده است. پس از رخ نمودن بهار انقلاب می‌رفت که پیام‌دار گهر معانی، اصول و آموزه‌هایی قضایی و حقوقی از متن قرآن و سنّت باشد و قضاء علوی و شیعی را زبانی رسا گردد. که این هدف چنانچه بایست جامهٔ عمل نپوشید. و اینک در دهه سوم انقلاب-فصل ظهور توسعه قضایی-امید می‌رود که آینه‌دار نظام قضایی توسعه‌یافته بر مبانی تعالیم اهل بیت (ع) گردد و مأوایی برای اندیشه‌های ناب و تجربه‌های نو.
همکاران ما در مجله حقوقی و قضایی بویژه سردبیر دانشور و ادیب آن پس از حضور عالم فرهیخته و فقیه ژرف‌اندیش، فضایی جدید را بر روی قضات اهل نظر و اصحاب قلم گشودند و نکته‌ها و بابهای نوی را فراروی خوانندگان باز کردند ولی گرفتاریهای حقیر و بی‌ساز و افزاری سردبیر، مانع پاسداشتی سزاوار توسعه قضایی شد.
به‌هرحال این جریده با این نام و آهنگ دوره‌ای جدید را پشت سر گذاشت و اکنون امید می‌رود که با نگاه به پشت سر بتوان بایستگی‌های جدید را شناخت و چالشها را زدود و طرحی نو را آزمود. و این خطوط و اصول را زاد راه و راهنمای عمل نمود.
۱. در تضارب و التقای اندیشه‌های فقهی فقیه اهل بیت آیت الله هاشمی شاهرودی با مشکلات نظری و تنگناهای عملی در بسامانی دستگاه قضایی، سرمایه‌هایی گرانسنگ، نکته‌ها و ظرایفی بدیع رخ نمود که با شرح و بسط طرح آنها می‌توان پایه و اصول نرم‌افزاری توسعه قضایی را پی‌ریخت. مقولات و انگاره‌هایی چونان: جرم‌زدایی از قانون، زندان‌زدایی، تدوین سیاستهای کیفری اسلام و اقتدار قضایی. نظام‌وارگی در قوانین قضایی و کاهش تصدی‌گری قضایی اگر به درستی شرح و بسط یابد و مورد گفتمان انتقادی دانشوران حقوق و قضا، قرار گیرد، بابهای جدیدی فراسوی حرکت به سوی نظام قضایی توسعه‌یافته، خواهد گشود.
۲. امروز در دانشکده‌ها و پژوهشگاههای حقوق، قرائتها و گفتمانهایی جدید، رخ نموده است و همراه با توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، قوه قضائیه نیز در حوزه وظایف شش‌گانه خویش، میدانهای جدیدی را باید بگشاید و به سازوکار و مقتضیات شرایط عصری مسلّح شود، نظارت از شکل سنّتی به شیوه‌های مدرن و علمی متحول گردد، نظام پیشگیری جایگاه شایسته خویش را پیدا نماید و اصلاح مجرمان و کشف جرم از قالبهای قدیم به قالبهای جدید مزین شود و فراورده‌های دانش و تکنیک نوین در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در خدمت اجرای عدالت، اصلاح بزهکاران و تحقق اهداف نظام قضایی درآید. عملی شدن این مهم به آن است که این جریده نخست آغوش خود را بر گفتمانهای جدید حقوقی بگشاید و از بدایع حقوقی استقبال کند و ابتکارات حقوقی اندیشه‌وران و دانشجویان رشته‌های گوناگون حقوقی را، بنوازد.
۳. میراث عظیم فکری و تجربی در میان قضات پیشکسوت، وکلاء و کارشناسان ظریف‌اندیش است که جمع و شرح و عرضه آنها، دست‌مایه خوبی است برای برقراری گفتمان میان پیشکسوتان و قضات با وکلاء، کارشناسان و حقوقدانان و. . . در حوزه‌های غیر دادرسی دستگاه قضایی، همچون پیشگیری، کشف و اصلاح مجرمان و نظارت بر حسن اجرای قوانین و بسط عدالت اداری نیز فرصتهایی جدید پیدا شده که باید ارج نهاد.
۴. قضات و وکلاء و کارشناسان جوان و بدیع‌اندیش نیز اگر در گستره دستگاه قضا به درستی شناخته شوند، می‌توانند بار توسعه قضایی را به منزل رسانیده و یار و همراه خوبی برای به بار نشستن افکار نو و بدیع حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی باشند، مناسب است این عزیزان را بشناسیم و مجله را خلوت اندیشه‌های آنان کنیم.
و در پایان، اندیشه‌های قضایی مکتب توسط فقهاء و نخبگان شیعه بویژه افکار بدیع شهید بهشتی، در فصل سوم قانون اساسی با عنوان «قوه قضائیه» تبلور یافت و انتظار می‌رفت سازوکاری درخور آن شکل گیرد که سوگمندانه نگاه روبنایی نه مبنایی در حوزه قضاء، تشکیلات و مقرراتی نه درخور آن اندیشه را شکل داد. نقد این نگاه به وظایف قوه قضایی و ایجاد و سازکاری متناسب با انتظارات و شرایط جدید، می‌تواند بستر گفتمانی دیگر برای این جریده باشد.
و این همه با همت سردبیر مخلص و دانشور نشریه و مشاوان جدید آن و یاری و همکاری فرهیختگان حقوق و قضاء و بویژه عنایات ریاست محترم قوه قضائیه که خود مبتکر توسعه قضایی در دهه سوم انقلاب می‌باشد، شدنی است، ان شاء الله.
